Moja ojczyzna
 | Moja ojczyzna |
Cyprian Kamil Norwid
Kto mi powiada, że moja ojczyzna:
Pola, zieloność, okopy,
Chaty i kwiaty, i sioła – niech wyzna,
Że – to jej stopy.
Dziecka – nikt z ramion matki nie odbiera;
Pacholę – do kolan jej sięga;
Syn – piersi dorósł i ramię podpiera:
To – praw mych księga.
Ojczyzna moja nie stąd stawa czołem;
Ja ciałem zza Eufratu,
A duchem sponad Chaosu się wziąłem:
Czynsz płacę światu.
Naród mię żaden nie zbawił ni stworzył;
Wieczność pamiętam przed wiekiem;
Klucz Dawidowy usta mi otworzył,
Rzym nazwał człekiem.
Ojczyzny mojej stopy okrwawione
Włosami otrzeć na piasku
Padam: lecz znam jej i twarz, i koronę
Słońca słońc blasku.
Dziadowie moi nie znali też innéj;
Ja nóg jej ręką tykałem;
Sandału rzemień nieraz na nich gminny
Ucałowałem.
Niechże nie ucza mię, gdzie ma ojczyzna,
Bo pola, sioła, okopy
I krew, i ciało, i ta jego blizna
To ślad – lub – stopy.
Paryż, styczeń 1861
| Wesele |
Stanisław Wyspiański
PANNA MŁODA
Od tańcenia takem osłabła...
Śniło mi się, że siadam do karety,
a oczy mi sie kleją – o rety. –
Śniło mi się, że siedze w karecie
i pytam sie, bo mnie wiezą przez lasy,
przez jakiesi murowane miasta – –
"a gdziez mnie, biesy, wieziecie?"
a oni mówią: "do Polski" –
A kaz tyz ta Polska, a kaz ta
Pon wiedzą?
POETA
Po całym świecie
możesz szukać Polski, panno młoda,
i nigdzie jej nie najdziecie.
PANNA MŁODA
To może i szukać szkoda.
POETA
A jest jedna mała klatka –
o, niech tak Jagusia przymknie
rękę pod pierś.
PANNA MŁODA
To zakładka
gorseta, zeszyta troche przyciaśnie.
POETA
– – – A tam puka?
PANNA MŁODA
I cóz za tako nauka?
Serce – ! – ?
POETA
A to Polska właśnie.
| Język–ojczysty |
Cyprian Kamil Norwid
„Gromem bądźmy pierw – niżli grzmotem;
Oto tętnią i rżą konie stepowe;
Górą c z y n y!...
– a słowa? a myśli?...
– potem!...
Wróg pokalał już i Ojców mowę –”
Energumen tak krzyczał do Lirnika
I uderzał w tarcz, aż się wygięła.
Lirnik na to: …………………………………
………………….. „Nie miecz, nie tarcz – bronią Języka,
Lecz – arcydzieła!”
 | Polecenia: |
1. Przeczytaj uważnie wiersze C. K. Norwida i fragment
Wesela St. Wyspiańskiego.
2. Określ podmiot mówiący i wpisanego w tekst adresata w wierszu
Moja ojczyzna.
3. Jaką kompozycję ma wiersz Norwida? Porównaj pierwszą i ostatnią strofę.
4. Wypisz miejsca i pojęcia, które Norwid łączy ze słowem ojczyzna. Objaśnij (opisz) je.
5. Jakie dwa znaczenia słowa ojczyzna pojawiają się w utworze Norwida?
6. Czym jest ojczyzna w wierszu C. K. Norwida
Moja ojczyzna?
7. Co przyśniło się Pannie Młodej, postaci z
Wesela Wyspiańskiego? O co zapytała Poetę?
8. Gdzie, według Poety, jest ojczyzna (Polska)?
9. Jak rozumiesz odpowiedź Poety?
10. Jaką formę ma wiersz
Język ojczysty?
11. Wyjaśnij imiona postaci, które wypowiadają się w tym wierszu. Posłuż się hasłem ze
Słownika wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych Władysława Kopalińskiego:
| energumen dawn. opętany przez czarta, złego ducha, demona; przen. fanatyczny zwolennik, adherent, entuzjasta, opętaniec. Etym. – późn.łac. energumenus 'opętany przez demona' z późn.gr. energoúmenos 'będący przedmiotem działania' z energein 'działać' od energós, zob. energia. |
12. Jak broni się języka ojczystego według Norwida? Swoją odpowiedź zilustruj przykładami.
13. Jak rozumiesz pojęcie
ojczyzna? Napisz własną definicję tego pojęcia.
14. Napisz krótką wypowiedź na temat
Moja ojczyzna to…
 | Praca domowa: |
Porozmawiaj z rodzicami o znaczeniu i prawdziwości powiedzenia
Ubi bene, ibi patria (Gdzie dobrze, tam ojczyzna). Spisz użyte w rozmowie argumenty i kontrargumenty. Sformułuj wniosek.